Palata Albanija: Istorija jednog imena

U samom srcu Beograda na uglu Kolarčeve i Knez Mihajlove ulice nalazi se prvi oblakoder na Balkanu - čuvena Palata Albanija. Izgrađena je 1938. godine i njeni počeci protkani su nevericom, a mnogi ne znaju ni odakle joj ime.

Podignuta je na mestu nekadašnje žute kuće od drveta, poznatije kao "Kafana kod Albanije". Ona je predstavljala sedište boemskog života prestonice, a kontraverze oko njenog imena nikada nisu rešene.

Neki kažu da je ime dobila u znak zahvalnosti prema Albaniji koja je u Prvom svetskom ratu dopustila našoj vojsci da se povuče preko njene teritorije.

"Kod Albaneza Skenderbega"

Drugi, opet, spominju izvesnog ugostitelja Mihajla Kostića koji je račune u obližnjoj kafani "Albanez" potpisivao "kod Albaneza Skenderbega". On je 1896. godine prešao da radi u kafanu "Albanija", ali se ne zna da li je zatekao to ime po dolasku ili je hteo da na stari ugled privuče mušterije.

Kafana "Albanija", se sastojala od podruma, prizemlja i jednog sprata. Sredinom tridesetih godina 20. veka, prilikom inspekcijskog pregleda, ostao je zapisan izveštaj u kome je izražen opšti utisak o njenom zapuštenom stanju, kao i zaključak da se ona popravkom neće moći dovesti u red.

LJigava masa od blata, organskih materija i raznih tečnosti prekrivale su pod kafane. I pored lošeg stanja u kome se kafana nalazila, ona je predstavljala omiljeno mesto starih Beograđana, većina je svraćala zbog društva, pa im nije smetao njen loš spoljašnji, a ni unutrašnji izled. Jedan od čestih gostiju tada, bio je i Branislav Nušić, koji je, uveren da će kafana zauvek ostati na svom mestu, jednom prilikom zapisao:

"Počev od terazijskog čvora, desnom ulicom koja spaja Terazije i Pozorišni trg (Kolarčeva ulica), nastaje niz kafana, od kojih su mnoge već ranije izumrle. Jedino, na vrhu te ulice, postoji i danas, kao trag staroga Beograda, i postojaće, kako izgleda vekovima, kafana 'Albanija', ruglo Beograda, ali eldorado svih zakupaca te kafane. Ne postoji kafana sa manje režije, a više prometa; niti postoji kafana koju posećuje tako raznolika i tako mešovita publika".

Remek delo svog doba ima 13 nadzemnih i četiri podzemna sprata, visoko je 53 metra, ukupne površine 8.000 m². U trenutku kada je izgrađena bila je najviša zgrada na Balkanu u međuratnom dobu.

U Titovom periodu umela je da posluži i kao idealno mesto za bilbord.

Konačno, Palata je 1983. godine proglašena je za kulturno dobro od velikog značaja.

U Palati Albanija danas je smeštena Agencija za osiguranje depozita.

U skorije vreme zgrada je dobila još jednu namenu. Kada su se 2015. i 2016. godine dogodili teroristički napadi u Francuskoj i Belgiji, palata je bila mesto na kojem je Beograd iskazao saučešće sa nastradalima paljenjem svetla u bojama zastava ožalošćenih država.

(Srbija danas)