Izvor:Foto: Arhiva Novosti/Jutjub/printskrin
MUČEN OD USTAŠA U NDH: Dositej poslednji Sveti u Zagrebu
13.01.2023.
14:10
U DIPTIHU Svetih Srpske pravoslavne crkve, najviše je mučenika. Ovi ispovednici vere Hristove stradali su vekovima ne odričući se Boga, svesni neviđenih patnji. 20. vek doneo je mnogo takvih sudbina, posebno tokom postojanja tzv. Nezavisne Države Hrvatske. Jedan od takvih je i ispovednik koga na dan 13. decembra molitveno proslavljamo.
Mitropolit Dositej rođen je u Beogradu 5. decembra 1878. godine, gde je učio gimnaziju i bogosloviju, koju je završio 1899. godine. Kao pitomac Fonda Mitropolita Mihaila upućen je 1900. godine u Rusiju gdje je stupio u kijevsku Duhovnu akademiju koju završava 1904. sa stepenom kandidata bogoslovskih nauka. Iz Rusije je otišao u Nemačku i stupio na Univerzitet u Berlinu, gde je izučivao protestansku bogoslovsku nauku. Nakon dvogodišnjih studija u Berlinu, prešao je u Lajpcig, gde je izučavao filosofske nauke kod profesora Vunta, Hajnca i Folkelta.
Zamonašio se pred svršetak bogoslovije (1898.) i dobio jerođakonski čin. Godine 1907. postavljen je za nastavnika Bogoslovije u Beogradu, gde ostaje do polovine 1909. godine, a onda kao pitomac Ministarstava prosvete i crkvenih poslova upućen je u Francusku radi produženja studija. U Parizu se obrazovao na Sorboni i Višoj školi socijalnih nauka. Na izmaku 1910. godine prešao je u Ženevu kao student tamnošnjeg Univerziteta. U Ženevi je ostao do objave Balkanskog rata u jesen 1912. godine kada se vratio u Srbiju i stavio na raspolaganje svojoj Crkvi i Otadžbini. Izabran je i hirotonisan za Episkopa Eparhije niške 25. maja 1913. godine.
Kako je sticajem prilika Niš postaje prestonica Srbije (1914-1915.), to je episkop Dositej, kao episkop niški, postao centar svega dobročinstva i milosrđa. Tragične 1915. godine ostao je sa svojim sveštenstvom i narodom u Nišu i bio interniran od Bugara. Po svršetku Svetskog rata, u jesen 1918 godine vraća se u svoju eparhiju. https://www.youtube.com/watch?v=lP1I-RmFwME
U svojstvu podpredsednika Središnjeg arhijerejskog sabora učestvovao je u pregovorima sa Carigradskim patrijaršijom na stvaranju jedinstva Srpske pravoslavne crkve i njenom uzdizanju na stepen obnovljene Patrijaršije. U doba velikog pokreta u Čehoslovačkoj i Potkarpatskoj Rusiji, išao je tamo kao delegat Srpske pravoslavne crkve, gde je ostao tri godine. Isto tako kao delegat Srpske pravoslavne crkve bio je u Ženevi, Bazelu, Atini, Bugarskoj i drugim mestima.
Govorio je odlično ruski, češki, nemački i francuski jezik. Odlikovan je ordenom Svetog Save I stepena sa lentom, zlatnom Obilićevom medaljom za hrabrost, ordenom Karađorđeve zvezde 4 stepena, ordenom Bijelog orla 4 stepena i ordenom Crvenog krsta, ruskog i jugoslovenskog.
Izabran je 1932. godine za prvog mitropolita Eparhije zagrebačke u Zagrebu a na Cveti, 9 aprila 1933. godine, svečano je ustoličen.
Mitropolit Dositej se naročito istakao svojim organizatorskim radom. Novoosnovanoj Mitropoliji zagrebačkoj postavio je čvrste temelje i dao značaj koji joj i priliči u takvoj političkoj i kulturnoj metropoli kao što je grad Zagreb.
Rat je mitropolita Dositeja zatekao u Zagrebu, u njegovoj rezidenciji. Na dan proglasa NDH, 10.aprila 1941. godine, uhapšen je od ustaša i sa svojim đakonom Lazarom Živadinovićem zatvoren u zloglasni zatvor u Petrinjskoj ulici. O njegovom stradanju svedoči i izjava belgijskog konzula Arnolda Roberta, koji je kroz otvor na vratima ćelije broj 8, videvši telo iznakaženog mitropolita Dositeja, rekao: “No, bogami, ovo je divljaštvo što ovi ljudi rade”.
Teško bolestan premešten je u bolnicu Milosrdnih sestara. Umesto lečenja “milosrdne sestre” svirepo su ga mučile i ponižavale. Od njih je svakodnevno mučen i zlostavljan, tako da mu je sva brada bila počupana. Po svedočenju Božidara Cerovskog, šefa ustaške policije u Zagrebu, “Mitropolit je bio tako strašno izmrcvaren da je jedva živ utrpan u voz za Beograd”. U Zemunu iz teretnog vagona bolesnog mitropolita preuzimaju Nemačke okupacione vlasti i sprovode ga u Beograd. Nekoliko meseci posle toga umro je u manastiru Vavedenje u Beogradu 13. januara 1945 godine, od teških posledica zlostavljanja.
Na redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve Mitropolit Dositej je, zbog svog mučeničkog stradanja i ispovedanja pravoslavne vere, unet u Imenoslov Srpske crkve kao ispovednik.
(Svetigora)
BONUS: NAJAKTUELNIJI VIDEO SNIMCI
Za još vesti zapratite nas na našoj zvaničnoj Fejsbuk stranici - budimo "na ti".