NJUJORK TONE: Grad se urušava u Zemlju pod težinom nebodera

U tehničkoj terminologiji sleganje tla ili postepeno potonuće Zemljine površine nastaje kada meki sedimentni slojevi stena počnu da se pomeraju zbog opterećenja koje trpe. NJujork tone brzinom od 1-2 milimetra godišnje, pokazalo je istraživanje, a pod težinom svojih visokih zgrada.

Nekoliko milimetara možda ne zvuči mnogo, ali neki delovi grada tonu mnogo brže, u poređenju sa tektonskim pločama koje se pomeraju kao posledica topljenja glečera. Zbog toga se radi na strategijama koje bi zaštitile ovaj grad koji ima oko 8 miliona stanovnika, od poplava i opasnosti porasta nivoa mora.

Očekuje se da će prosečna globalna temperatura tokom jedne od narednih pet godina najverovatnije za 1,5 stepeni Celzijusa biti viša od proseka, navode iz Svetske meteorološke organizacije.

U izveštaju SMO se takođe tvrdi, sa verovatnoćom od 98 odsto, da će jedna od narednih pet godina biti najtoplija od kada se beleže merenja.

- Suština je i da se podigne svest građana kao i investitora koja bi ukazala na to da svaka visoka zgrada izgrađena na obali mora, reke ili jezera mogla bi da doprinese budućem riziku od poplava - rekao je geolog Tom Parsons iz Geološkog zavoda Sjedinjenih Država i njegove kolege sa Univerziteta Rod Ajlend.

U novoj studiji, Parsons i njegove kolege izračunali su ukupnu kumulativnu masu više od milion zgrada u NJujorku, koja iznosi 764 milijardi kilograma. Grad su podelili na mrežu kvadrata  veličine 100 puta 100 metara i pretvorili masu zgrade u pritisak na tlo uzimajući u obzir i gravitaciju. U geološkim procenama uzeta je u obzir samo masa zgrada bez puteva, trotoara, mostova, železničke pruge i drugih popločanih područja NJujorka. 

Čak i sa tim ograničenjima, novi proračuni ističu složenu površinsku geologiju ispod NJujorka koja se sastoji od naslaga peska, mulja i gline i mekanih stena. Istraživači su pokazali da su tla bogata glinom koja se veštački dreniraju posebno sklona sleganju tla.

Upoređujući ove modele sa satelitskim podacima koji mere visinu površine kopna, tim je mapirao njegove procene sleganja terena širom grada.

Povećana urbanizacija, uključujući odvodnjavanje i pumpanje podzemnih voda, mogla bi samo da doprinese problemu sleganja tla u NJujorku, upozoravaju istraživači.

Na svetu postoje i drugi primeri, kao što je glavni grad Indonezije, DŽakarta za koju se predviđa da do 2050. godine bude pod vodom. Pojedini delovi grada počeli bi da tonu za oko 11 centimetara na godišnjem nivou. Zbog toga više od 30 miliona stanovnika razmišlja o preseljenju.

Poređenja radi, NJujork je na trećem mestu po izloženosti budućim poplavama. Veći deo donjeg Menhetna leži na samo jedan do dva metra iznad trenutnog nivoa mora. Uragani iz 2012. (Sandi) i 2021. (Ida) takođe su pokazali koliko brzo bi uglavnom popločani grad mogao da bude poplavljen vodom.

Studija iz 2022. godine koja je proučavale gradove, napominje da je čak 99 gradova širom sveta u opasnosti od sleganje tla, koje je veći problem u poređenju sa porastom nivoa mora. 

(Science Alert)