Mit je da je naše kulturno nasleđe trn u oku velikih sila

Arheologija i istorija su nauke koje su vrlo bliske i daju nam brojne informacije o našim korenima i precima koji su osvajali i krčili ratne puteve. Danas je za Nportal, arheolog Aleksandar Đukić iz LJiga ispričao  vrlo interesantne podatke o našim nalazištima i istakao nekoliko o kojima vredi govoriti. 

-Arehologija i istorija imaju ogroman značaj za turizam. Koliko se i da li se danas daje značaja arheologiji i arheološkim nalazištima? LJudi koje starosne dobi su zainteresovani za areheologiju?

Arheologija je jedan od najvećih saveznika istorije i turizma i njihovim pravilnim umrežavanjem možemo doći do sadržaja koji su zanimljivi ljudima bilo koje starosne dobi. Značaj se daje onim arheološkim nalazištima koja se pravilno prezentuju javnosti i o kojima se vodi računa. Dobar primer je Viminacijum kod Kostolca koji je postao neizostavan deo svake turističke mape Srbije i ima bazu istraživača koji rade velike stvari na polju srpske arheologije. 

-Koji su srpski gradovi koji imaju najviše nalazišta koja su značajna za istoriju? Koja su zaboravljena arheološki -turistička mesta? Koje legendarne priče se skrivaju na tim mestima? 

Jedan od gradova koji krije najviše skrivenog kulturnog blaga je Sremska Mitrovica. Ispod današnjeg grada krije se ostaci današnjeg Sirijuma koji je svojevremeno bio jedna od predstonica Rimskog carstva. Možemo reći da je Sirmijum jedna od zaboravljenih nalazišta obzirom na odnos potencijala i njihove iskorišćenosti, ali i nivoa istraženosti. 
Ipak, moje omiljeno mesto je dunavski limes, tj, područje desne obale Dunava u istočnoj Srbiji. Dovoljno je spomenuti, Golubac, utvrđenje Dijana, Lepenski vir, Trajanov most, Trajanovu tablu... O legendama koje su nastale na ovom drevnom prostoru mogla bi se pisati sabrana dela u trocifrenom broju tomova.

- Koliko je u poslednjih 10 godina pronađeno nalazišta, da li postoje neki bitni predmeti i o čemu govore? Koja je skulptura od velikog značaja za našu kulturu?

Ne možemo pričati o tačnom broju novootkrivnih nalazišta, ali primera radi, Udruženje “Čelnik” čiji sam član u saradnji sa Zavodom za zaštitu spomenika kulture Valjevo, vršilo je istraživanja na teritoriji opštine LJig i tom prilikom otkriveno je preko sedamdeset novootkrivenih arheoloških lokaliteta što je utrostručilo broj lokaliteta na teritoriji opštine LJig. 
Arheološka ekipa, Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo, izradila je arheološku kartu opštine Osečina gde je, takođe, otkriveno mnogo lokaliteta. Tako da se na nivou cele Srbije u poslednjih deset godina može govoriti i o preko hiljadu novih arheoloških lokaliteta. Mogao bi se izdvojiti pečatnik kneza Lazara otkriven na Rudniku tokom arheoloških iskopavanja 2015. godine kao jedan od najznačajniji nalaza u poslednje vreme kao i nadgrobna ploča izvesnog Žarka pronađena pod Ostrvicom na Rudniku. NJeni heraldički motivi gotovo da nemaju paralele u srednjovekovnoj Srbiji. 

- Koji deo priče o kulturnim spomenicima možemo prihvatiti kao istinu a šta kao mit? (Kalemegdanska tvrđava, Smederevska tvrđava, Petrovaradnin?

Mit je da smo mi kao narod neprikosnoveni čuvari kulturnog nasleđa i da je naše kulturno nasleđe trn u oku velikih sila, a istina je da smo mi kao narod rekorder u uništavanju sopstvenih kulturnih tekovina. Kulturno nasleđe na tlu Srbije uništavano je na svim nivoima i u svim prilikama. Uzmimo za primer srednjovekovni Stalać ili Kruševac sa kojih je vekovima razvlačen kamen za gradnju kuća, a divlji kopači i tragači za blagom minirali su dinamitima delove ovih lokaliteta kako bi pronašli nekakvo blago koje je tobože skriveno ispod tih zidina. Doduše, veliku konkurenciju u uništavanju kulturnog nasleđa na tlu Srbije, samim Srbima čine i neki narodi iz okruženja, što je najdrastičnije u južnoj srpskoj pokajini.

- Kako je uticala arehologija na strukturu današnjih gradova, postoji li mitski grad?

Postoje mnogi aspekti u savremenom planiranju gradova ili pojednini stilovi ili pokreti u arhitekturi koji imaju svoje direktne korene u arheološkim otkrićima. Ovo je bilo naročito vidljivo u vreme neoklasicizma, romantizma i ranih modernističkih pravaca, što je vreme koje se završilo do Prvog svetskog rata. Po mom mišljenju, svaki grad koji na pravi način shvata moć kulture i brige o njoj je mitski grad.

- Težina i izazov, tajna i poruka, pouka jednog arheologa

Biti arheolog u Srbiji je izazov koji ne obećava mnogo u egzistencijalnom smislu i često zahteva rad na udaljenim terenima, a za to je potrebno mnogo volje i snage. Tajna je ljubav, poruka je slediti svoje snove, a pouka je da nas samo obrazovanje i Hristos mogu spasiti.