NI ZEMLJOTRES JOJ NE MOŽE NIŠTA: Najjače zgrade u Japanu

Oko 1.500 zemljotresa pogodi Japan svake godine. Od toga je oko 50 primetno, a šest ili sedam jakih, prelazeći magnitudu od 5 stepeni Rihterove skale. Budući da se Japan nalazi u seizmički najaktivnijoj oblasti na svetu, gde se spajaju četiri tektonske ploče, a ima i deset odsto svetskih aktivnih vulkana, Japanci su postali poznati po svojoj anti-zemljotresnoj arhitekturi i građevinskoj infrastrukturi koja može da izdrži zemljotrese magnitude 7.

Nakon zemljotresa jačine 7,6 stepeni Rihterove skale koji je danas pogodio zapadni Japan, najveći problem, kako prenose mediji, nije bila velika materijalna šteta od zemljotresa, koja bi verovatno sravnila veći deo Evrope, već mogućnost cunamija.

Razlog male infrastrukturne štete u Japanu danas, koji je jedna od najgušće naseljenih zemalja sa 125 miliona stanovnika, čak i za vreme razornih zemljotresa, jesu propisi. Nakon dva razorna zemljotresa u novijoj japanskoj istoriji, 1978. i 1995. godine, tzv. Zakona o građevinskim standardima, sa ciljem povećanja bezbednosti drvenih objekata i nivoa antiseizmičkih performansi svih objekata koji se grade u budućnosti. 

Tri osnovna standarda

Uopšteno govoreći, sada su na snazi dva najvažnija pravila: ako je zgrada oštećena u manjem zemljotresu, ona mora biti obnovljena od nule prema najnovijim pravilima protiv zemljotresa. Ili, ako je objekat oštećen jačim zemljotresom, stepen materijalne štete je prihvatljiv, ali sve dok nema ljudskih žrtava.

Sada, kako tačno Japanci čine da svoje zgrade izdrže jake zemljotrese?

Kako piše Iasuharu Macuno, stručnjak za nekretnine u Tokio Portfolio, oni to rade sa tri osnovna standarda u strukturnom dizajnu svojih zgrada. Prvi se zove Taišin i zakonom propisan standard je da sve grede, stubovi i zidovi zgrada moraju imati minimalnu debljinu, dovoljnu da apsorbuju intenzivno podrhtavanje tla. Ovo je pravilo za niske zgrade i to je najosnovniji oblik zaštite od zemljotresa.

Međutim, za visoke zgrade i nebodere preko 150 metara, kojih Japan ima više od 270, važi još jedan standard, Seishin. Podrazumeva ugradnju amortizera, gumenih slojeva ili seizmičkih izolatora između temelja i okvira zgrade, koji treba da apsorbuju energiju zemljotresa koja ide odozdo ka vrhu. Zigi Lubkovski, stručnjak za seizmiku sa sedištem u Londonu, kaže da japanski zemljotresi izazivaju pomeranje zgrada do 1,5 metara u stranu. 

Najviši Skytree Tower na svetu

Zato se u nekim slučajevima, kao što je toranj Mori Mori od 53 sprata u Tokiju, na svaki sprat do vrha postavljaju takvi amortizeri, što drastično smanjuje kretanje. Ili, može biti kombinacija dizajna i seizmičkih izolatora, kao što je slučaj sa Skytree Toverom u Tokiju, koji je sa 634 metra najviši na svetu. Izgrađen od elemenata tradicionalne japanske pagode, ali uključuje centralni stub pričvršćen za seizmičke izolatore, zapravo strukture sa linearnim vođicama koje služe kao 'tampon zona' za temelj i vrh zgrade.

Dok treći standard, Mensin, najnapredniji i najskuplji, podrazumeva da se građevinska konstrukcija izoluje od tla slojevima olova, čelika i gume. Ispod temelja ili okvira zgrade postavljaju se amortizeri ili gumeni blokovi debljine oko 30-50 cm kako bi se oduprli zemljotresnim pokretima. U stvari, slikovito rečeno, zemljotres trese tlo ispod zgrade dok sama zgrada miruje.

Pored ovih standardizovanih i zakonom propisanih metoda, postoje i druge. Na primer, japanske unutrašnje zgrade su često napravljene od čelika, a ne od armiranog betona. Takođe, na veoma visokim zgradama i neboderima postavljaju klatna koja se ljuljaju napred-nazad tokom zemljotresa i pomažu u sprečavanju pomeranja zgrade sa jedne strane na drugu. Takođe, svoje kuće opremaju senzorima za rano upozorenje na seizmičku aktivnost i postavljaju preklopna vrata, koja se otvaraju i prema spolja i prema unutra, za brzu evakuaciju u slučaju nužde.

(Mondo)