ŠTA JE LILANJE? Drevni srpski običaj - kada i kako se izvodi

Ovaj običaj, vezan za praznik Petrovdan posvećen Svetim Apostolima Petru i Pavlu, obogaćuje kulturu ovog područja i donosi zaštitu i blagostanje stoci, ali i zajednici u celini.

Lilanje se održava uoči 12. jula, okuplja stanovništvo koje je pripremilo lile od kore trešnje ili breze. Kora se veže na vrh pruta od leske.

BloombergAdria.com

Nakon toga, lile se pale, a dim koji se širi smatra se zaštitom od bolesti, zlih duhova i uroka. Vera u magičnu moć dima lila ukorenjena je u verovanju da on donosi plodnost i sreću.

Običaj lilanja nije samo lokalni fenomen, već se može pronaći kod mnogih slovenskih naroda i drugih kultura širom sveta. Upravo zbog njegove kulturne važnosti, lilanje je 2017. godine uvršteno u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije na predlog Centra za kulturu „Vuk Karadžić“ iz Loznice.

Očuvanje ovog drevnog običaja je od velike važnosti za Loznicu i njene stanovnike. Lilanje je deo njihove tradicije i identiteta, i svake godine okuplja ljude koji žele sačuvati i negovati ovu magičnu praksu.

Uprkos modernizaciji i promenama u društvu, lilanje i dalje pronalazi svoje mesto u srcima lokalnog stanovništva. Deca, devojke i mladići se raduju ovom običaju, dok paljenje lila prati tradicionalno izgovaranje starih reči: „Lila gori, žito rodi“ ili „Bogami, veselo nam lile gore, da nam krave dobro vode.“

Pored zaštite stoke, u nekim delovima regije, na Petrovdan se pale i velike gomile slame koje deca, devojke i mladići preskaču „radi zdravlja“. Ovi običaji odražavaju duboko ukorenjeno verovanje u moć vatre kao zaštitnika i simbola plodnosti.

Lilanje je više od običaja, to je suživot sa prirodom, duhovnost i zajedništvo. Ova tradicija donosi lepotu i poseban sjaj u zapadnu Srbiju, ističući bogatstvo i raznolikost srpskog kulturnog nasleđa.

U čast lilanja u Loznici sada već tradicionalno se održava kulturno muzički festival nazvan LilaLo.