Podaci koji se mogu naći u publikaciji "Popisi stanovništva u Kneževini Srbiji 1815-1882" nam pružaju zanimljivu demografsku sliku stanovništva u periodu nakon Drugog srpskog ustanka i dinamiku koja opisuje promene koje su se dešavale u datom periodu.
Kneževina Srbija je nastala kao direktna posledica borbe za nezavisnost potlačenog srpskog naroda nad Turcima, i postojala je sve do 1882. godine kada je proglašena Kraljevinom Srbijom. Ipak, deo Osmanskog carstva formalno ostaje sve do 1878. godine, kada posle Berlinskog kongresa dobija nezavisnost.
Navedeni period su obeležile i smene dve dinastije, Karađorđevića i Obrenovića. Međutim, ovo nije sprečilo napredak u ekonomiji, kulturi i umetnosti, ali kako će se ispostaviti i demografskim rastom.
Tokom svoje prve vladavine knez Miloš Obrenović je naredio popis 1815. godine, kada je zahtevao da se popišu svi oženjeni muškarci koji trebaju da plaćaju porez, kao i dečaci stariji od sedam godina za plaćanje harača, kako piše Danas.
Malo detaljnije podatake pruža popis iz 1818. godine, na osnovu kog se zna da je 12 nahija bilo sačinjeno od 1.395 naselja u kojima se nalazlilo 51.344 domova sa 115.000 glava koje su dugovale harač.
Pročitajte još
Foto: Arhiva Novosti
Nakon sticanja samostalnosti Srbije unutar Osmanskog carstva i ukidanja feudalizma, stručnjaci sugerišu da dolazi do popisivanja ljudstva 1834. godine. Tada su popisane sve porodice, a dostupne su i informacije da li poseduju kuće. Svako muško lice je uneto u spiskove, a od potrebnih informacija su navedene godine starosti, bračno stanje i srodstvo, dok su zanimljanja podeljena u šest grupa.
Brojke ukazuju da je najbrojniji stanovništvom bio Požarevački okrug sa 73.239 ljudi, dok su Valjevski, Užički, Kragujevački i Šabački okrug imali približano isto stanovnika oko 50.000. Više od 40.000 su imali Krajinski, Jagodinski i Čačanski okrug.
Interesantan podatak je da Beogradski okrug broji 38.057 stanovnika, ali da je sama varoš imala 7.033 ljudi što je i dalje bilo dovoljno da ponese titulu najmnogoljudnije u tadašnjoj Srbiji. Takođe, njime je obuhvaćeno i žensko stanovništvo, joše jedna od zanimljivosti je da je ovo jedini popis koji je skupljao podatke o tome ko je sposoban za vojsku, a ko nije.
Foto: Arhiva Novosti
Sledeći popis je naredio knez Mihajlo 1841. godine ali se smatra nepotpunim, jer nije obuhvatao Beograd. Ipak, iako nepotpun uočljive su značajne promene u demografskom sastavu, jer je zvaničan broj stanovnika 1841. godine iznosio 828.895. Za nešto manje od decenije broj stanovnika u Požarevačkom okrugu je porastao na 98.927.
Drugačiji podaci se mogu naći u radu Jovana Gavrilovića "Rečniku geografijsko-statističnom Srbije", gde on navodi da je u Srbiji tokom sredine 19. veka živelo ukupno 849.286 duša. A da je najveća varoš bila Beograd, sa 18.610 stanovnika i 2.420 kuća. Ipak, broj stanovnika je u Srbiji prešao milion 1859. godine, kada je prema zvaničnim podacima iz popisa živelo 1.078.281 ljudi, od čega 556.785 muškaraca i 521.496 žena.
Kada se uporede podaci navedeni prema popisu koji je sproveden prvi put i onih nakon 40 godina, dolazi se do zaključka da se populacija u Srbiji za taj vremenski period udvostručila i da je iznosila 1,3 miliona.
BONUS VIDEO:
Za još vesti zapratite nas na našoj zvaničnoj Fejsbuk stranici - budimo "na ti".
Nova dimenzija novosti, vaš "Nportal.rs".
