NAJPOGRDNIJI NAZIV U SRBIJI: Šta krije gradić kod Niša?

Srednjovekovni grad Koprijan, poznat i pod imenom Kurvingrad, nalazi se 11 km južno od Niša (u opštini Doljevac) u selu Klisura, na obronku planine Seličevice iznad Južne Morave.

Podignut je za vreme kneza Lazara, a razvio se na temeljima rimskog i vizantijskog utvrđenja. NJegov milenijumski kontinuitet postojanja svedoči o strateškoj važnosti ovog mesta u dolini reke Nišave. 

Istorijski podaci o ovom lokalitetu su jako šturi. Na osnovu natpisa koji je slučajno pronađen u građevinskom materijalu koji su Turci doneli u Nišku tvrđavu, poznato je da je grad sazidao Nenad, sin kazanca Bogdana 1372. godine.

Kompleks utvrđenja sačinjavale su tri kapije. Sačuvani kameni blok sa uklesanim natpisom stajao je verovatno iznad jedne od njih. Osnova grada je u obliku četvorougla, dimenzija 80 x 50 m. Bio je zaštićen masivnim bedemom visine do 10 m. Imao je pet kula. Sa svih strana grad je opasan jarkom. U unutrašnjosti je bila velika cisterna čiji su ostaci vidljivi i danas. U naselju ispod grada pronađeni su prilikom arheoloških iskopavanja 1933. godine temelji crkve građene u moravskom stilu.

Koprijan je, u vreme borbi za turski presto 1413. godine, zauzeo i razorio sultan Musa. Posle njegovog poraza, sultan Mehmed je grad vratio despotu Stefanu Lazareviću. Putopisac Ami Bue pominje u prvoj polovini XIX veka ruševine Kurvinhana. Do danas je grad nedovoljno proučen.

O najstarijoj prošlosti grada do danas su se održale samo legende, tako da nema mnogo materijalnih dokaza o tome kako i kada je grad prvi put nastao i ko ga je prvi osnovao. Sve što danas pouzdano umemo da kažemo, odigralo se od 1372. godine do 1444. godine.

Život grada protekao je omeđen opsadama. Veruje se da vulgaran naziv grada potiče iz vremena u kome je izvesna nemoralna dama iz gradskog naselja, prilikom opsade neosvojivog utvrđenja, noću dok su svi spavali navela stražu da otvori kapije grada ili je sama to učinila.

Foto: Radio Koprijan

 

Po drugoj legendi, koja se još življe održala u svesti naroda grad je pripadao carici, a grad se Kurvin nazvao otud što je carica zavela sveštenika iz crkve ispod grada. Da bi se lakše susretali naredila je da se razapne platno od grada do crkve po kome je prelazila.

KURVINGRAD DANAS

Danas je grad u ruiniranom stanju. Višegodišnja praksa meštana okolnih sela koji su rušili ostatke ove tvrđave, a njen kamen u većim količinama koristili za zidanje svojih kuća je ostavila svoj trag. I ako je nadležnoj opštini ovakva praksa dobro poznata, malo toga se preduzelo/preduzima da bi se dalje rušenje sprečilo. Odlukom Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture br. 541/47 od 17. novembra 1947. godine ovaj istorijski spomenik ima status opštenarodnog kulturnog dobra i stavljen je pod zaštitu države, zajedno sa njegovom neposrednom okolinom.[5][8]

Danas je od stare utvrde ostao dobro očuvani severni i istočni bedem sa kulama. Zapadni bedem ne postoji, dok na južnoj strani ima malo ostataka uz jedinu sačuvanu kulu na tom delu. Bedem Malog grada se jedva nazire, dok je od Donžon kule ostala samo poveća gomila kamenja. Glavna gradska kapija je porušena, dok je kula koja ju je ojačavala očuvana u tragovima. Unutar Malog grada su pronađeni ostaci jedne kvadratne građevine koja je najverovatnije služila kao cisterna, dok su oko grada vidljivi ostaci suvog šanca.

GALERIJA: Logor Crveni krst - niško stratište