Čak i ljudi slabo upućeni i zainteresovani za istoriju srpskog naroda, znaju bar osnovne faktografske odrednice vezane za Petra Petrovića NJegoša i njegova dela.
Pesnik, vladika i vladar svojom zaostavštinom i danas izaziva divljenje, ali razna svojatanja, poricanja i rasprave i interpretacije. NJegov značaj ogleda se ne samo u istoriji, već i u književnosti, religiji i filozofiji.
Prema sačuvanim istorijskim izvorima, ali i usmenom predanju koje u ovom slučaju nije u oštroj oprečnosti sa sačuvanim dokazima, porodica Petrović-NJegoš poznata je vekovima.
Prvi podaci o njihovom poreklu sežu do srednjeg veka. Sitni vlastelin Herak Heraković, savremenik despota Đurđa Brankovića, pominje se 1441. godine. Sam NJegoš, isticao je pak da je njegov najstariji poznati predak bio podanik kralja Stefana Uroša III (Stefana Dečanskog). Usmena predanja porodične istorije, ali i mnogi istraživači koji su se bavili genezom njeguških Petrovića, saglasni su da ova porodica vodi poreklo iz centralne Bosne, okolnine Travnika. Nakon osmanskog osvajanja Bosne, njeni članovi pokrenuli su niz migracija. Jedno vreme pre dolaska na područje stare Crne Gore bili su nastanjeni u nevesinjskoj visoravni.
U oba regiona, i Bosni i Hercegovini do danas sačuvala su se imena i toponimi koji sugerišu na kult i stara prebivališta porodice Petrović-NJegoš.
Pročitajte još
Budući vladika i gospodar Crne Gore rođen je 1813. godine u porodičnoj kući u NJegušima, kao drugi sin Toma Petrovića, najmlađeg brata vladike Petra I Petrovića (Svetog Petra Cetinjskog) i Ivane Proroković.
Da je NJegošev lik i delo i dalje nepoznanica i predmet rasprava, najbolje svedoči dilema oko njegovog pravog imena, koje ni u istorijskom pamćenju nije ostalo onako kakvo je bilo.
Foto: Vikipedija
Neverovatno zvuči, ali docniji vladika na rođenju uopšte nije dobio ime pod kojim se proslavio kao vladar i duhovna ličnost.
U crnogorskoj usmenoj tradiciji, nevezano od monaškog imena Petar, NJegoš je ostao najviše upamćen kao vladika Rade (Tomov). Međutim, njegovo pravo i kršteno ime je poptuno drugačije.
Sačuvani crkveni spisi iz tog vremena zabeležili su podatak da je "najmudrija srpska glava" na krštenju dobila ime Rafael, ali da su ga njegovi bližnji i okolina zvali Radivoj, a od milja Rade. Tek nakon smrti, u nauci i javnom diskursu, vladika je oslovljavan kao NJegoš.
Sličan podatak prenosi i vladikin savremenik i poznanik, Vuk Karadžić. U jednom spisu ostavio je podatak da se Petar Petrović zvao Radoje, ali da je u narodu ostao poznatiji kao vladika Rade, jer su ga tako razlikovali od njegovog strica vladike Petra I Petrovića.
Foto: A.Stevanović
Zanimljivo da i sam vladika Petar nije isticao svoje pravo i kršteno ime. Zadovoljavao se time što je oslovljavan kao Petar ili Rade.
NJegoš nikada nije upotrebljvao ni ono "drugi" uz Petar, nego je to dodato tek kasnije, kako bi se napravila razlika između njega i njegovog predhodnika, strica Petra.
Do danas u nauci nije objašnjeno zbog čega je uzeo dodatak NJegoš, a ne NJeguš, kao što bi trebalo prema imenu njegovog plemena i mesta življenja. Pretpostavlja se da je to preuzeo od strica vladike Petra, koji je kadkad uz svoje ime dodavao NJegoš, a ne NJeguš.
BONUS VIDEO:
