ZLA KOB PORODICE: Zašto su Karađorđevići promenili slavu?

Krsna slava, ili krsno ime jedan je od najkarakterističnih oblika srpske porodične tradicije. Pored ogromnog duhovnog značenja za čitav narod, slava ima i svojpragmatični značaj, jer služi i kao identifikacioni i integrativni faktor među srodnicima.Prvi srpski vladar (vođa) o čijem praznovanju krsne slave imamo nešto više podataka je Karađorđe. Poznato je da je njegovo krsno ime bio dan Svetog Klimenta (8.12/25.11.), koji je u ustaničko doba svečano proslavljan. Karađorđe je kao i svaki ugledni svečar, pozivao viđenegoste, strane diplomate i domaće vojvode.Foto: VikipedijaU toku slavske večeri, pored jela i pića, raspravljalo se i o krucijalnim političkim pitanjima. Tako na primer, 1808. godine, upravo na voždovoj slavi donet je drugi po redu ustavni zakon.Slava je proslavljana u voždovom konaku u Topoli, pored koje se nalazi i njegova zadužbina crkva Presvete Bogorodice.Promena krsne slaveKarađorđevi naslednici nastavili su da praznuju i obeležavaju Svetog Klimenta, sve dok njegov unuk Petar nije odlučo da napravi do tada &quot;presedan&quot; među srpskim dinastijama.Petar je odrastao u emigraciji. Imao je 16 godina kada je zbog abdikacije svog oca Aleksandra i dinastičke promene morao odseliti iz Srbije.Često je menjao lokacije, ratovao i pisao, noseći sa sobom nostalgiju za otadžbinom,a onda je rešio da se skrasi, pokazaće se privremeno.Foto: Vikipedija1883. godine oženio se crnogorskom princezom Zorkom, ćerkom knjaza Nikole, i zasnovao porodicu na Cetinju. Od ukupno petoro dece, troje je preživelo.Peti porođaj bio jekoban kako za novorođenog sina Andreja,tako iza Zorku, kojaje umrla usledkomplikacija 4/16. marta 1890. sa nepunih 26 godina. Mali Andreja, preminuo je svega nekoliko dana posle dvoje majke.U želji da pomogne svojoj supruzi, Petar I pozvao je lekare izBeča, ali nesretnoj kneginji nije bilo pomoći. Umrla je sa rečima: &quot;Biće kralj&ldquo;, misleći na Petra Karađorđevića, što se i ostvarilo 13 godina kasnije nakonMajskog prevrata.Na svu tu nesreću i tragediju, Petar je od ranije nosio sa sobom još jednu tugu. Dve godine pre pomenute smrti Zorke i njenog deteta, Petar je izgubio brata Đorđa koji je iznenada preminuo. Tako da se potonji kralj našao u vrlo teškom emotivnom i životnom periodu. Nalazeći seu izgranstvu,na &quot;njegova pleća&quot; spala je briga o deci, ali i drugimčlanovima porodice Karađorđević.Smrt supruge i novorođenog deteta koje upravo nosilo ime Andrija, stvorio je kod Petra veliku ožalošćenost ipo sopstvenom priznanju,subjektivni osećaj da njegovoj porodicitadašnja slava (Sv. Klimentije), donosi lošu sreću. Stoga se odlučio na potez da zatraži od crkvenih vlasti dopuštenje za promenu krsnog imena.Uputio je zvaničnu molbutadašnjem Mitropolitu beogradskomMihailu koji mu je dao dopuštenje i blagoslov da promeni svoju krsnu slavu. Mitropolit Mihailo u to vreme rezidirao je u Beogradu. Bio je opozicija kraljevima Milanu i Aleksandru Obrenoviću, tako da nije mario za potencijalne posledice zbog prepiske sa pretedentom iz dinastije Karađorđević. Do svoje smrti sporadično je održavao kontakte sa Petrom.Foto: Vikipedija/Javno vlasništvoPrema istorijskim izvorima i sećanju savremenika na odluku Petra Karađorđevića da svoju staru porodičnu krsnu slavu zameni proslavljanjem drugog sveca kao zaštitnika porodice, uticalo je nekoliko ličnih razloga:Ovu njegovu odluku dodatno je podgrejao amanet njegovog oca, kneza Aleksandra Karađorđevića koji se tokom života vodio istom namerom da promeni krsnu slavu, alipo sećanju savremenika za taj korak nije imao hrabrosti, strahujući da će se nešto još dodatno desiti.Sama odluka da prekine obeležavanjedotadašnjeg porodičnog sveca,i da za novu krsnu slavu odabere sv. Andriju izazvala je primedbe i disuksije kod drugihčlanovadoma Karađorđevića. Među njima je tada, još uvekpostojao je sveže sećanje na tragičan porodični trenutak abdikacije kneza Aleksandra sa srpskog prestola i njihovog kolektivnog odlaska u emigraciju, i to upravo na praznik sv. Andreje 1858. godine. Znamenita Svetoandrejska skupština toga dana izglasala je nepoverenje Aleksandru i formalno omogućila dinastičku promenu prestolu.Ostalo je zabeleženo da je Petrov agrument nakritikerođakabio: &quot;Sveti Andrija nas je proterao, sveti Andrija će nas i dovesti na presto Srbije&ldquo;. Sudbinom ili realnim političkim okolnostima, Petar se 13 godina kasnije zaista vratio u Srbiju i poneo kraljevski oreol. U novim okolnostima Sveti Andreja postao je zaštitnik vladarske porodice i proslavljan je na dvoru kao svojevrsnidvorski događaj.Foto: VikipedijaPoreklo Karađorđa i njegove slaveMeđu istoričarima i proučavaocima ovog pitanja, ne postoji jasan konsenzus u pogledu porekla porodice Karađorđević i njihove prvobitne krsne slave. Jedan od alternativnih metoda utvrđivanja porodičnog porekla jeste pokušaj povezivanja proslavljanja određenog sveca sa mestom poštovanja njegovog kulta.Postoje različite teorije o poreklu vožda Karađorđa. Najpoznatija od njih, predstavlja predanje po kom je vožd poticao iz plemena Vasojevića. U prilog tome, postoji i istorijski spis -diploma vladike Petra II Petrovića od 21. decembra 1840. godine, u kojoj je ta tvrdnja iznešena. Međutim, postoje ipredanja među srpskim plemenima u Brdima u koja Karađorđa vezuju za pleme Kuča.U 20. veku postojala je živa tradicija među lokalnimstanovništvomizokolinePodgorice i Skadarskog jezera po kojoj Karađorđevi preci vode porekloiz sela Vranj (severno od Skadarskog jezera). Da je ova tradicija o poreklu Karađorđevićabila opštepoznata potvrđuje i novinski tekst &quot;Politike&quot; iz 1929. godine. U njemu Stevan Lukačević, na osnovu sećanja svoga oca, koji se nalazio u pratnji princaPetra potvrđuje da mu je on govorio o Vranju kao mestu porekla svoje porodice. Isti autor pozivajući se naodgovor Petra Karađorđevića podgoričkoj opštini koja mu je 1887. godine čestitala rođenje sinaĐorđa, prenosi da je u tom pismu i sam istakao da je njegova porodica iz tog kraja.Inače, istine radi, međutamošnjimstanovništvom, kult Svetog Klimenta posebno seproslavlja i obeležava, a to je upravo bilaKarađorđevakrsnaslava.Inače, iako je dinastija Karađorđević, prestala da slavi sv. Klimenta kao krsnu slavu, njeni potomci nisu je zaboravili i danas je simbolično i molitveno obeležavaju.Poreklo Karađorđa iSvetiKlimentGodine 1911. Kralj Petar svečanom ceremonijom uveo je u vojni protokol garnituru pukovskih zastava koje su sve na svom reversu, nosile lik ikone Svetog Apostola Andreja. Upravo te pukovske zastave, proslavile su srpsku vojsku tokom Prvog svetskog rata.BONUS VIDEO:

ZLA KOB PORODICE: Zašto su Karađorđevići promenili slavu?

Vaš komentar

Nema komentara