Najstarija valuta koja se i danas koristi je britanska funta, uvedena oko 800. godine, srpski dinar je na drugom a ruska rublja na trećem mestu jer su uvedeni u 13. veku. Na listi 10 najstarijih valuta, koje se i danas koriste, japanski jen je na poslednjem mestu, pošto je počeo da se primenjuje od 1871. godine.
Srpski dinar se u arhivskim spisima pominje s kraja 1214. godine, kada ga je, sve do pada Srpske despotovine, kovalo više od 20 vladara, 15 župana i velikaša, kao i desetak gradova, pa je tako u periodu od 245 godina ručno iskovano oko 400 vrsta novca, pretežno od srebra.
Foto: Shutterstock
Ranu pojavu dinara uslovila je srebrom bogata Raška oblast, čija je eksploatacija počela krajem 13. veka.
Najlepši srednjovekovni dinar izrađivan je u 14. veku za vreme kralja, a potom i cara Dušana, kada su kovanice bile najbrojnije i najraznovrsnije. Korišćeni su elementi zapadnog i vizantijskog izgleda novca, uz određene novine poput predstavljanja cara i carice sa krstom, u latiničnim i ćiriličnim izdanjima.
Pročitajte još
Car Dušan je kovanje novca uveo u pravne okvire. U Zakoniku iz 1354. godine, propisano je da se novac sme kovati samo u gradovima. Čak je i carica Jelena, pet godina nakon smrti svog supruga, kovala tri vrste dinara.
Foto: Profimedia
Od 15. do kraja sedme decenije 19. veka Srbija praktično nije imala svoj novac, pa su se koristile različite monete stranih država.
Nakon viševekovne osmanske okupacije, Zakonom o kovanju srebrne monete dinar je ponovo uveden kao valuta 1873. godine. Pošto su tokom 18. veka iz prometa nestajali zlato i srebro, javila se potreba za papirnim novcem, koji se u Srbiji pojavio 1848. godine.
Prve novčanice u Kneževini Srbiji štampane su u Državnoj štampariji u Beogradu, za vreme Milana Obrenovića, i to kao novac Glavne državne blagajne, ali nikad nisu puštene u opticaj.
„U Kraljevini Srbiji na početku 20. veka u opticaju je bio srebrni i zlatni novac. Postojao je takozvani bimetalizam. Istovremeno, Narodna banka sve više počinje sa izdavanjem papirnog novca i stanovništvo počinje da koristi taj papirni novac. Postojali su apoeni u zlatu i apoeni u srebru. Dinar je pre Prvog svetskog rata imao isti kurs kao francuski franak“, objašnjava numizmatičar Željko Stojanović.
Posle Drugog svetskog rata Demokratska Federativna Jugoslavija izdala je prve posleratne novčanice. Štampane su u početku u Sovjetskom Savezu, a osnovni motiv bila je bista partizana s puškom o levom ramenu. Teme novčanica iz prvog izdanja, koje veličaju tekovine rata, ubrzo su zamenili motivi koji personifikuju ideju razvoja novog socijalističkog društva.
Foto: Shutterstock
Od 1945. do 1992. emitovano je ukupno 12 serija novčanica. Onda je nastupio period hiperinflacije. Produkcija novčanica u to vreme je gotovo nesaglediva, a petsto milijardi dinara s likom Jovana Jovanovića Zmaja iz 1993. novčanica je sa najvećom nominalnom vrednošću u Srbiji, ali i među najvećima u svetu.
Programom monetarne rekonstrukcije i ekonomskog oporavka Jugoslavije, 1994. uveden je novi dinar, čija je vrednost utvrđena prema nemačkoj marki u odnosu 1:1. Krajem 2000. godine ponovo je ustanovljen dinar, ali bez prefiksa novi
(RTS)
BONUS VIDEO
