Nakon višemesečnog istraživanja, dr. Emir Demir tvrdi da je uspeo da identifikuje grob Huseina-kapetana Gradaščević, poznatijeg kao Zmaj od Bosne.
Gradaščević se 1831. godine našao na čelu Velikog bosanskog ustanka, u kojem su se bosanski feudalni gospodari pobunili protiv reformi koje je sproveo sultan Mahmud II u Osmanskom carstvu. Spominje se u mnogim narodnim pesmama, a Bošnjaci ga smatraju jednim od svojih najvećih narodnih heroja. Umro je u Istanbulu 1834. godine.
Grob je pronađen prošle nedelje, 90 godina nakon njegove poslednje fotografije.
U intervjuu za časopis "Preporod", doktor Demir ispričao je da je istraga započela proverom niše (nadgrobnog spomenika) koja se nalazi u pravcu kible Velike džamije sultana Ejupa u Istanbulu. Dugo vremena javnost je verovala da ovaj spomenik pripada Gradaščeviću.
Međutim, detaljno čitanje natpisa otkrilo je da je to grob druge osobe, Ali-paše Jazarija, koji je umro 1876. godine.
Tvrdi da je fotografija apsolutno verodostojna
Nakon što je, kako tvrdi, opovrgnuo popularnu zabludu, dr. Demir je započeo potragu za pravim grobom. U svom radu koristio je materijale koje mu je ustupio profesor Husnija Kamberović i konsultovao se sa stručnjakom za epitafe Nesipom Pepićem. Međutim, osnova celokupnog istraživanja bili su spisi i radovi istoričara Hamdije Kreševljakovića, piše Klix.ba.
- Fotografija koju je objavio Kreševljaković pokazala se apsolutno verodostojnom jer je upoređivanjem njenih vidljivih fragmenata, preuzetih iz originalnog primerka "Narodne nade" iz 1935. godine i Kreševljakovićevog transkripta, moguće dešifrovati tarih na slici samog nadgrobnog spomenika, odnosno utvrditi njegovu tačnost. To su bili veoma optimistični pokazatelji uspeha istraživanja.
Zatim, sama fotografija je pružila informacije o konfiguraciji zemljišta i okolnih niša, a to je apsolutno isključilo svaku pretpostavku da bi se grob mogao nalaziti u grupi grobova otomanskih visokih zvaničnika i ličnosti koje se nalaze u ograđenom delu harema džamije i koji su pod posebnim nadzorom.
Kreševljakovićeva smernica da grob Husein-kapetana treba da se nalazi u pravcu nekadašnje otomanske srednje veterinarske škole "Bajtarija" odigrala je ključnu ulogu u izboru podataka i potencijalnim mogućnostima da se dođe do tačne lokacije samog groba - objasnio je Demir.
Natpis na spomeniku
Na nadgrobnom spomeniku nalazi se natpis: "On (Allah) je Živi i Vječni. Od bosanskog Ejaleta, Zvorničkog sandžaka, Gračaničkog kadiluka sa tvrđavom Gradačac: Gradačac-zade (Gradaščević) sin Osmana-kapetana, merhum sejid Husein-beg. Fatiha za njegovu dušu. 11. Rabi'ul-Ahir 1250 (17. avgust 1834)".
Husein-kapetan Gradaščević (1802–1834) bio je osmanski vojni i politički vođa iz Bosne, poznat kao Zmaj od Bosne. Poticao je iz ugledne porodice Gradaščevića i bio kapetan Gradačca. Istakao se kao vođa bosanskog otpora protiv centralističkih reformi Osmanskog carstva i pokušaja ukidanja kapetanija.
Godine 1831. predvodio je ustanak i bosanski sabor u Tuzli, gde je proglašen za vođu – bosanskog vezira. NJegov cilj bio je veća autonomija Bosne unutar Osmanskog carstva, uključujući samostalnu upravu i vojsku. Uprkos početnim uspesima, poražen je od sultanove vojske kod Sarajeva 1832. godine. Posle sloma pobune, morao je da ode u izgnanstvo u Beograd, a potom u Istanbul, gde je umro mlad, u 32. godini života.
BONUS VIDEO:
