Naime, u starozavetnoj Knjizi brojeva opisuje se kako se zemlja otvara i guta pobunjenike kao oblik božanske kazne, što neki povezuju sa masovnim urušavanjima tla na Konijskoj ravnici, ključnoj turskoj oblasti za proizvodnju pšenice. Mnogi ovaj sve učestaliji fenomen tumače kao znak da se "Bog pokreće“, piše Dejli mejl.
Naučno objašnjenje
Međutim, naučnici nude racionalnije objašnjenje. Turska uprava za katastrofe i vanredne situacije saopštila je da je na Konijskoj ravnici registrovano čak 648 velikih vrtača, koje su pre svega posledica teške suše i prekomernog crpljenja podzemnih voda. Istraživači sa Tehničkog univerziteta u Konji samo tokom prošle godine otkrili su više od 20 novih vrtača, nadovezujući se na gotovo 1.900 lokacija koje su do 2021. godine već bile mapirane kao područja gde se tlo postepeno sleže ili počinje da se urušava.
Dok se pre 2000. godine pojavljivalo svega nekoliko vrtača po deceniji, klimatske promene i dugotrajna suša smatraju se glavnim uzrocima njihovog naglog porasta u poslednjih 25 godina. Danas se godišnje beleže desetine ogromnih urušavanja, od kojih su neka šira i od 30 metara.
Problem dodatno pogoršava pad nivoa podzemnih voda, što dovodi do presušivanja bunara, narušavanja ekosistema, smanjenja prinosa i sleganja tla. Poljoprivrednici, koji crpe sve više vode kako bi spasili useve poput šećerne repe i kukuruza, time dodatno pogoršavaju situaciju. Prema podacima NASA-inog Opservatorijuma za Zemlju, vodni rezervoari u Turskoj su još 2021. godine dostigli najniže nivoe u poslednjih 15 godina.
Pročitajte još
Pretnja se širi i na SAD
Naučnici upozoravaju da bi slični rizici mogli da se pojave i u drugim delovima sveta, uključujući delove SAD, Azije, Bliskog istoka, Mediterana i Australije, gde opadaju nivoi podzemnih voda ugrožavaju zajednice i ekosisteme. Isti problemi već pogađaju i Sjedinjene Američke Države, gde su zabeleženi veliki padovi nivoa podzemnih voda u Velikim ravnicama, Centralnoj dolini i na jugoistoku zemlje.
Delovi Teksasa, Floride, Novog Meksika i Arizone mogli bi da budu pogođeni velikim vrtačama ukoliko se sušni uslovi pogoršaju, a crpljenje podzemnih voda ne bude strogo kontrolisano. Prema podacima Američkog monitora suše, delovi Vašingtona, Oregona, Ajdaha, Jute, Kolorada i Vajominga takođe su dostigli ozbiljan nivo suše.
Naučnici upozoravaju na "nezabeležen rizik od suše u 21. veku“ na jugozapadu i u Centralnim ravnicama, a više studija tokom poslednje decenije prognozira „teške i dugotrajne sušne uslove“ do 2100. godine.
Upozoravajući primeri iz SAD
Prema Nacionalnom sistemu za praćenje suše, najteži uslovi u 2025. godini zabeleženi su duž granice SAD i Meksika u zapadnom Teksasu, gde je registrovana kategorija "D4“ – najviši stepen suše. Nekoliko drugih oblasti u severnoj Floridi, južnoj DŽordžiji, Novom Meksiku, Arizoni, Koloradu i Juti u decembru je svrstano u zone sa teškom (D2) ili ekstremnom sušom (D3).
Posledice su već vidljive na terenu. U okrugu Apton u Teksasu, oko napuštene naftne bušotine iz pedesetih godina prošlog veka formirala se ogromna vrtača široka oko 60 metara i duboka 12 metara. U okrugu Kočiz, na jugoistoku Arizone, sleganje tla izazvano crpljenjem vode dovelo je ove godine do pojave pukotina i vrtača širine od tri do devet metara.
U južnom Novom Meksiku, u maju 2024. godine, otvorila se vrtača duboka devet metara u blizini kuća u gradu Las Kruses, progutavši dva automobila i primoravši stanovnike na evakuaciju. Iako su zvaničnici kao ključni faktor naveli nestabilno tlo usled suše, nisu uvedena državna ograničenja u crpljenju vode.
S druge strane, u Teksasu je ove godine više od 100 javnih vodovodnih sistema uvelo restrikcije, nakon što su nova pravila ograničila crpljenje podzemnih voda za poljoprivredu i gradove širom centralnog dela države.
BONUS VIDEO:
