S-125 Neva raketni sistem zemlja-vazduh (engl. surface-to-air missile system) je proizveden u Sovjetskom Savezu 60-ih godina 20. veka. I dalje je u upotrebi u mnogim zemljama, uključujući i Srbiju.

Poslednjih godina izvršena je modernizacija sistema, koja mu omogućuje upotrebu i u današnjim uslovima. NATO naziv za sistem je SA-3 Goa.Neva ima manji vertikalni i horizontalni domet od prethodnika,kao i brzinu rakete,ali zbog tehnologije izrade, otpornija je na radio-elektronsko ometanje.

Foto: Vojska Srbije

KARAKTERISTIKE S-125 NEVA:

Namena:

• Uništavanje ciljeva u vazdušnom prostoru koji lete na vrlo malim, malim i srednjim visinama i uništavanje ciljeva na zemlji i u vodi koji se mogu radarski osmatrati.

Sistem vođenja:

• Radio-komandno vođenje

Zona uništenja cilja:

• po daljini – od 2.4 do 25 km (u dolasku), 17 km (u odlasku)
• po visini – od 20 m do 18 km
• zona uništenja ciljeva na zemlji: - od 3.5 do 17 km

Protivavionske rakete 5B27U/D:

• dužina: 5948 mm
• startna masa: 952.7 kg
• masa bojne glave: 72 kg
• masa eksplozivnog punjenja: 42 kg
• brzina leta rakete na kraju aktivnog dela putanje : oko 700 m/s
• broj gelera : 4500

Dva raketna diviziona naoružana sistemom S-125M Neva-M nalaze se u sastavu 250. raketne brigade PVO.

Prvi Raketni divizion :

• Zuce - 1 raketna baterija
• Pančevo - 2 raketne baterije

Treći Raketni divizion :

• Jakovo - 1 raketna baterija (umesto druge je Pancir-S1)
• Batajnica - 1 raketna baterija.

Foto: Vojska Srbije

Divizioni Neva-M su od 1982. do reorganizacije sprovedene 2007. godine bili razmešteni u prsten oko Beograda, sa zadatkom odbrane šireg rejona glavnog grada. Tokom odbrambene operacije 1999. godine pripadnici 3. Raketnog diviziona 250. Raketne brigade PVO oborili su po jedan avion F-117A i F-16C iz sastava RV SAD.

Osnovna taktička jedinica sistema S-125M jeste divizion sa četiri lansirne rampe 5P73 sa po četiri rakete i baterija za vođenje raketa i kabinom UNK (poluprikolica sa sistemima za upravljanje, selekciju pokretnih ciljeva, za stvaranje signala vođenja, televizijskim i termovizijskim vođenjem) i postoljem UNV sa radarom SNR-125-M (platforma POSt) dometa od 40 do 80 kilometara.

Rakete su dvostepene. Motor prvog stepena za vreme od 2.6 do 4.1 sekunde obezbeđuje lansiranje rakete i postizanje nadzvučne brzine leta na početnom nevođenom delu putanje. Motor drugog marševskog stepena radi od 17 do 22 sekunde. Oba raketna motora su sa čvrstom pogonskom materijom. Novina u odnosu na sistem PVO S-75 Dvina je čvrsto raketno gorivo i u startnom i u marševskom motoru. Divizion može u jednom gađanju da obezbedi lansiranje i vođenje dve rakete na jedan cilj. Za otkrivanje ciljeva koristi se osmatrački i osmatračko-akvizicijski radar P-12,P-18 ili P-15 (na malim visinama).

MODERNIZACIJA S-125 NEVA

Za modernizaciju radara u Srbiji razvijen je digitalni prijemnik radara DP/P-12, koji omogućava rad sa izdvojenog mesta, udaljenog do 500 metara od kabine radara.

U planu je modernizacija RS PVO Neva-M na standard sa oznakom Neva-M1T, prilagođen za preživljavanje i dejstva u uslovima snažnog elektronskog ometanja i prevlasti protivnika u vazdušnom prostoru. Pasivno otkrivanje ciljeva obezbeđuje se ugradnjom optoelektronskog senzora, termovizijske kamere i laserskog daljinomera.

Foto: Vojska Srbije

OPERATIVNA UPOTREBA S-125 NEVA

SOVJETSKI SAVEZ:

• S-125 je prvi put postavljen oko Moskve u periodu od 1961. do 1964. (uz postojeće S-25 i S-75) kao i u drugim delovima SSSR-a. 1964. je nadograđena verzija S-125M "Neva-M" a kasnije i S-125M1 "Neva-M1". Američko Ministarstvo odbrane je prvobitnu verziju označilo kao SA-3A dok su nove Neve-M označene kao SA-3B i SA-N-1B (mornarički modeli). S-125 se nije koristio protiv američkih snaga u Vijetnamu budući da se Sovjetski Savez bojao da će Kina preko koje je išla sva sovjetska vojna pomoć Severnom Vijetnamu, pokušati kopirati sovjetski raketni sistem. Razlog tome bilo je pogoršanje sovjetsko-kineskih odnosa tokom 1960-ih.

ANGOLA:

• Nacionalne zračne snage Angole su nabavile značajan broj zemlja-zrak projektila S-125 te su u junu 1980. korišteni kao protivavionsko oružje protiv južnoafričkih lovaca Dassault Mirage F1. Iako su oštećena dva zrakoplova, angolske snage smatraju da su oborena četiri aviona.
• Dana 7. juna 1980. prilikom napada na trening kamp SWAPO u sklopu Operacije Skepsa, sa S-125 su pogođena dva južnoafrička Mirage F1 kojim su upravljali major Frans Pretorius i kapetan IC du Plessis. Pretoriusov avion je pogođen u rezervoar goriva pa je morao prisilno sleteti u bazu Ondangwa. Avion Du Plessisa je pretrpeo veća oštećenja pa je sleteo na pistu u Ruacani. Oba aviona su popravljena i vraćena u službu.

BLISKI ISTOK:

• Sovjetski Savez je tokom 1960-ih i 1970-ih snabdevao nekoliko arapskih zemalja sa Neva/Pečora projektilima. Najznačajniji su bili Egipat i Sirija.
• S-125 je imao veliku primenu tokom Rata iscrpljivanja i Jomkipurskog rata. Tokom sukoba on je uz S-75 Dvinu i 2K12 Kub činio okosnicu egipatskog PVO sistema.
• Sirija je po prvi put S-125 Neva koristila tokom Jomkipurskog rata 1973. kao i tokom Rata u Libanu 1982. U borbama u dolini Beqaa, izraelske vazdušne snage su neutralizovale sirijsku PVO pretnju pa su u jednom danu uništile nekoliko S-125 baterija kao i one s Dvina i Kub raketnim sistemima.

IRAK:

• Tokom Operacije Pustinjska oluja 19. januara 1991. oboren je jedan USAF-ov lovac F-16 (serijski broj 87-257). Avion je pogođen sa V-600 raketom južno od Bagdada. Pilot, major Jeffrey Scott Tice se sigurno katapultirao. To je bio osmi borbeni gubitak te prvi gubitak iznad Bagdada.
• Dva dana ranije, bomdarder B-52G je oštećen zahvaljujući raketnom sistemu Pečora ili Kub.

SR JUGOSLAVIJA:

• 250. protiv-vazdušna raketna brigada Vojske Jugoslavije je opremljena sa S-125 neva sistemima 27. marta 1999. tokom NATO-vog bombardiranja SRJ, oborila američki stelt bombarder F-117. Isti sistem korišten je i za rušenje američkog F-16 lovca 2. maja iste godine. NJegov pilot, poručnik David Goldfein, zapovednik američkog 555. borbenog eskadrona se sigurno katapultirao pa je kasnije spašen u borbenoj misiji potrage i spašavanja. Tokom tog rata, jugoslavenske protiv-vazdušne snage su koristeći protiv vazdušne sisteme oborile nekoliko bespilotnih letelica NATO-a.

 

BONUS: NAJAKTUELNIJI VIDEO SNIMCI

Za još vesti zapratite nas na našoj zvaničnoj Fejsbuk stranici - budimo "na ti".

Nova dimenzija novosti, vaš "Nportal.rs".