Uništeno je više stotina zgrada, među njima i zdanje Narodne biblioteke Srbije, ustanove osnovane 1832, sa oko 300.000 knjiga, uključujući srednjovekovne rukopise i druga dela od neprocenjive vrednosti za srpsku kulturu.
Aprilski napad bez objave rata je, prema brojnim istorijskim izvorima, bio Hitlerova odmazda za 27. mart 1941, kada su zbog potpisivanja pakta sa Nemačkom oboreni vlada Cvetković-Maček i namesništvo čija je prva ličnost bio knez Pavle Karađorđević.
Pošto su predstavnici vlade Kraljevine Jugoslavije 25. marta u Beču potpisali protokol o pristupanju Trojnom paktu, predvođenim Nemačkom, 27. marta je usledio puč i masovne demonstracije podrške pučistima u Beogradu, ali i drugim srpskim gradovima i u još nekim u zemlji. I puč i masovni protesti bili su manifestacije jasnog opredeljenja ka zapadnim saveznicima.
Tačan broj žrtava bombardovanja Beograda nije tačno utvrđen. Evidentirano je da je tokom vazdušnih napada poginulo 1.160 Srba, civila, i 18 Nemaca, ali tačan broj nikada nije utvrđen, dok je u bombardovanju ranjeno 1.400 stanovnika prestonice.
Pripadnici jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva hrabro su se suprotstavili napadačima i naneli im znatne gubitke. U prvim vazdušnim borbama 6. aprila poginula su dvojica, a ranjeno je šest jugoslovenskih pilota. U aprilskim vazdunim borbama poginulo je 11 jugoslovenskih avijatičara.
Pročitajte još
- Oko sedam sati dat je znak "vazdušna opasnost", jer su se Beogradu približavale dve velike formacije nemačkih bombardera i lovaca sa severa. Potrčali smo ka avionima, čiji motori su već bili zagrejani. Komandir Miloš Žunjić je viknuo: "Za mnom! Pali i poleći po patrolama!". Poleteo sam za vođom patrole i komandirom Milošem Žunjićem. Posle pet minuta, na visini od 3.000 metara, između Batajnice i Pančeva, primetio sam Nemce – pričao je Đorđe Stojanović (1911-2001), jedan od vitezova beogradskog neba.
U paklu šestoaprilskog bombardovanja Beograda 1941. izgorele su stotine građevina, a samo je nekoliko njih imalo tužnu čast da ostanu upamćene i tako budu simbol tragedije.
Mnoge te građevine i danas bi davale dodatnu čar arhitekturi beogradske ulice. Podjednako i zgrada biblioteke na Kosančićevom vencu i Korunovićeva pošta kod Železničke stanice.
Operacija uništenja Beograda "Strašni sud" otpočela je u nedelju, 6. aprila, kada je od 6.30 do 8 sati na grad izručeno 197 tona bombi.
- Napadi su ponovljeni istog dana oko 10 i 14 časova, u sumrak i u toku noći. Bombardovanje je nastavljeno i u prepodnevnim i popodnevnim časovima 7. aprila, da bi 11. i 12. aprila još dva talasa pogodila grad. Na Beograd je, u 620 bombarderskih i 340 lovačkih naleta izbačeno 440 tona razornih i zapaljivih bombi. Teško su stradali delovi oko Železničke stanice, Slavije, Senjaka, centar grada i Terazije, vladine zgrade u Nemanjinoj i Ulici kneza Miloša, a naročito stambeni kvartovi na Dorćolu. Od 19.641 zgrade, koliko je Beograd imao pre rata, 9.365 je uništeno ili oštećeno, dok je 8.000 porodica ostalo bez krova nad glavom - kaže istoričar Darko Ćirić, viši kustos Muzeja grada Beograda.
Broj žrtava nikada nije precizno utvrđen, a procene su da je bilo 3.000 poginulih i 10.000 povređenih Beograđana.
- Mnoga zdanja su u prvim poratnim godinama precizno obnovljena, uz pomoć nemačkih ratnih zarobljenika koji su radove izvodili. Od onih koja nisu obnovljena dug prema graditeljima je zaista ostao, što je tek delimično nadomešteno respektom od strane istoriografa. Đumrukana na Savi, Pošta 2, Biblioteka na Kosančićevom vencu i niz drugih zgrada nisu obnovljene u originalnom obliku zbog različitih okolnosti i interesa - ideoloških, urbanističkih i ekonomskih - kaže dr Aleksandar Kadijević, profesor Filozofskog fakulteta.
BONUS VIDEO:
